Rys historyczny

Pomologia – prawie dwa wieki tradycji nauczania
Prószkowa Pomologia jest miejscem o wielkich tradycjach edukacji ogrodniczej. W XIX w. działały tutaj aż cztery szkoły wyższe: Królewska Akademia Rolnicza, Szkoła Leśna, Katolickie Seminarium Nauczycielskie i Królewski Instytut Pomologiczny.

Królewska Akademia Rolnicza w Prószkowie powstała w 1847 r. Jej celem było podnoszenie poziomu rolnictwa w Prowincji Śląskiej. Posiadłości, na których została utworzona, były własnością króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego, co upraszczało założenie uczelni. Jej siedzibą był prószkowski zamek, a zapleczem – przynależne folwarki o łącznej powierzchni około tysiąca hektarów.

Królewski Instytut Pomologiczny uruchomiono w 1867 r. Jego uczniowie mieli wspólne wykłady ze studentami akademii. W 1881 r. akademię prószkowską przeniesiono do Berlina i Wrocławia, a ogromne zbiory biblioteczne i niektóre sale dydaktyczne przeszły na rzecz Królewskiego Instytutu Pomologicznego. Zlokalizowano go na stokach tzw. Garbu Prószkowskiego, który słynie ze specyficznego mikroklimatu. Już w XIX w. był to najcieplejszy zakątek Śląska. Nauczano w nim m.in. botaniki, chemii, fizyki, mineralogii, zoologii, matematyki oraz kultury sadownictwa. Wśród przedmiotów były też np. ogólna budowa roślin, znajomość owoców, przetwórstwo, cięcie i formowanie drzew, uprawa winorośli, warzywnictwo czy kształtowanie krajobrazu. W ramach przedmiotów uzupełniających nauczano księgowości, pszczelnictwa i hodowli jedwabników. Zajęcia praktyczne dotyczyły sadownictwa, warzywnictwa, upraw szklarniowych, urządzeń parkowych i kierowania produkcją. Zapleczem były wielohektarowe sady, ogrody, ale także szkółki czy cieplarnie oraz blisko 15 ha park o charakterze arboretum. Drzewa i krzewy sprowadzano tu z różnych stref klimatycznych m.in. z Europy, Bliskiego Wschodu, Chin, Indii, obu Ameryk, Afryki. Do 1895 r. w parku wysadzono 900 gatunków drzew i krzewów, a ogólna liczba ich odmian sięgała kilku tysięcy. Założono szklarnie, inspekty i mnożarki, suszarnię, przetwórnię owoców i warzyw oraz chłodnię. W połowie lat 70. XIX wieku wybudowano pędzarnię drzew owocowych. Doczekano się tu około m.in. 500 odmian jabłoni, 300 odmian gruszy, 70 czereśni i 70 odmian truskawek, a jeden z nich otrzymał nawet nazwę Proskauer. Niespełna 5 lat po otwarciu szkoła uruchomiła jedną z pierwszych w Europie botanicznych stacji doświadczalnych. W 1910 r. zmieniono nazwę jednostki na Królewską Szkołę Sadownictwa i Ogrodnictwa.

W okresie międzywojennym kształcenie w Pomologii zmieniono na zawodowe. W 1924 r. cały obszar instytutu został przejęty przez Wydział Rolnictwa Prowincji Śląskiej oraz Zakład Kształcenia w Zakresie Sadownictwa i Warzywnictwa Wydziału Rolniczego Śląska. Po II wojnie światowej, od 1947 r., kształcono tu w Państwowym Koedukacyjnym Liceum Ogrodniczym. W roku szkolnym 1950/51 zmieniono nazwę szkoły na Państwowe Technikum Ogrodnicze (PTO). Najwięcej przyjęć notowano po 1970 r. Był to okres rozkwitu ogrodnictwa w Polsce. Liczba uczniów sięgała wtedy nawet 900. Sytuacja zmieniła się po transformacji ustrojowej z 1989 r. Ostatnich uczniów technikum ogrodniczego przyjęto tu w roku szkolnym 1999/2000. Ostatni rocznik ogrodniczego kształcenia zasadniczego opuścił mury szkoły w 2001 r., a technikum – w 2004 r. Od 2002 r. placówka działa pod nazwą Zespół Szkół im. Józefa Warszewicza w Prószkowie. Kształci w zakresie sportowym, bezpieczeństwa obywateli i bezpieczeństwa narodowego.
W 2015 r. część terenów szkoły przejął Uniwersytet Opolski. Od 2020 r. rozpoczęła się tu realizacja projektu pn. Międzynarodowe Centrum Badawczo-Rozwojowe na rzecz Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego, które swoje siedziby ma właśnie w Prószkowie, na terenach dawnego Królewskiego Instytutu Pomologicznego, oraz w Opolu przy ul. Oleskiej 22A.
Tekst powstał na postawie książki Moniki Kozłowskiej i Marka Zgody pt. „Dzieje prószkowskiej Pomologii – opowieść sentymentalna” oraz informacji ze strony internetowej Zespołu Szkół im. Józefa Warszewicza w Prószkowie.